Sygnatura akt VI C 65/1 O
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Wrocław, dnia 20 czerwca 2011 r.
Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu VI Wydział Cywilny w następującym składzie:
Przewodniczący: SSR Dorota Skrzypczak – Woźny
Protokolant: Magdalena Kozera
po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2011 r. we Wrocławiu
sprawy z powództwa
przeciwko ____________________
o zapłatę
I. zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 3.917,49 zł (trzy
tysiące dziewięćset siedemnaście złotych czterdzieści dziewięć groszy) wraz z ustawowymi
odsetkami od dnia 19.06.2009 roku do dnia zapłaty.
II. ustala iż postanowienie zawarte w paragrafie 9 ustęp 2 podpunkt 2 umowy kredytu
mieszkaniowego nr MG 0617300091 z dnia 22.06.2006 roku zawartej pomiędzy _
a jest nieważne.
III. ustala, że oprocentowanie należności głównej z tytułu kredytu o jakim mowa w paragrafie 9 ustęp 2 podpunkt 2 umowy kredytu mieszkaniowego nr MG 0617300091 z dnia 22.06.2006 roku zawartej pomiędzy ____ a _____ jest, zmienne i wynosi sumę stawki LIBOR dla depozytów
trzymiesięcznych we frankach szwajcarskich CHF i stałej marży w wysokości 0,85 %.
IV. zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 2.517,00 złotych tytułem
zwrotu kosztów procesu.
Sygn. akt VIC 65/10
UZASADNIENIE
Powodowie zasądzenie od strony pozwanej kwoty 3917,49 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem szkody poniesionej przez powodów wyrządzonej wskutek nieprawidłowo naliczonego oprocentowania kredytu
wraz z kosztami postępowania sądowego, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Nadto wnieśli o ustalenie, że postanowienie § 9 ust. 2 Umowy Kredytu Mieszkaniowego nr 617300091 z dnia 22 czerwca 2006r zawartej pomiędzy powodami i stroną pozwaną w zakresie sposobu zmiany oprocentowania jest nieważne i ustalenie, że
oprocentowanie kredytu jest zmienne i wynosi sumę stawki LIBOR dla depozytów 3 miesięcznych we frankach szwajcarskich i stałej marży 0,85 % , co odpowiada rzeczywistej marży, jaką ustaliła strona pozwana w dniu zawarcia umowy kredytu.
W uzasadnieniu wskazali, że w dniu 2 czerwca 2006r zawarli w Oddziale pozwanego Banku we Wrocławiu Umowę Kredytu Mieszkaniowego nr MG0617300091, na podstawie której strona pozwana udzieliła powodom kredytu w 94 225 CHF (franków szwajcarskich). Zgodnie z § 2 ust 3 Umowy Kredytu oprocentowanie kredytu było zmienne i w dniu zawarcia umowy
wynosiło 2,35 %. Natomiast w § 9 umowy wskazano, że zmiana stopy procentowej mogła nastąpić w przypadku zmiany stopy referencyjnej określonej dla danej waluty; zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju, którego waluta jest walutą Kredytu; nałożenia na bank przez przepisy prawa powszechnie obowiązującego
obowiązku tworzenia/ odprowadzania/utrzymywania szczególnych rezerw, funduszy specjalnych, depozytów lub opłat wynikających z udzielenia przez Bank kredytu. Powodowie zaznaczyli, że już podczas negocjacji umowy kredytowej sugerowali, że taki zapis umowy kredytu jest nieprecyzyjny i umożliwia niekontrolowane zmiany oprocentowania przez bank, jednakże pracownik banku zapewnił ich, że oprocentowanie kredytu może ulegać
zmianom jedynie w przypadku zmian stóp procentowych stawki LIBOR (London Interbank Offer Rate) na rynku międzybankowym i jeśli będzie dokonywane, to tylko proporcjonalnie do takich zmian. Powodowie zarzucili, że po uruchomieniu kredytu , w toku realizacji umowy kredytu, strona pozwana kilkakrotnie podwyższyła oprocentowania kredytu, tj.
– w dniu 25.10.2006r na 2,85 %;
– w dniu 25.0 1.2006r. na 3,05%;
– w dniu 28.06.2007r na 3,45 %;
– w dniu 25.09.2007r na3,75%;
– w dniu 25.0 1.2008r na 3,85%;
– w dniu 25.06.2008r na 4,05%;
– w dniu 25.10.2008r na 4,45%.
Powodowie wskazali, także że strona pozwana podwyższenie oprocentowania tłumaczyła podwyższeniem stawek LIBOR dla kredytów udzielanych we frankach szwajcarskich, ale dwie podwyżki z dnia 25.01.2008 i 25.06.2008 nie zostały w ogóle uzasadnione. Powodowie
zaznaczyli, że nie kwestionują zasadności trzech pierwszych wIw podwyżek, jednak kolejne podwyżki były ich zdaniem dowolne i bezpodstawne, gdyż zmiany stawek LIBOR na przestrzeni tego okresu nie uzasadniały tak wysokich podwyżek. Powodowie wyjaśnili, że w dniu udzielania im’ kredytu stopa oprocentowali LIBOR 3 M dla kredytów we frankach szwajcarskich wynosiła 1,50 %, a zatem skoro strona pozwana ustaliła w Umowie Kredytu
oprocentowanie w wysokości 2,35 %, to oznacza, że marża zastosowana przy ustalaniu oprocentowania wynosiła 0,85% (2.35-1,50=0,85). Podali, że podwyżki dokonane w okresie 25.10.2006 – 28.06.2007 spowodowane były wzrostem stawki LIBORi w zasadzie odpowiadały sumie nowej stawki LIBOR 3 M + marża 0,85%. Powodowie zarzucili, że podwyżki dokonywane od 25.09.2007r. nie odpowiadały rzeczywistemu wzrostowi stawki LIBORi były
znacznie zawyżone, tj.
– w dniu 25.09.2007r stawka LIBOR 3 M wynosiła 2,75.%, natomiast pozwany podwyższył oprocentowanie kredytu do 3,75% (marża 1%),
– w dniu 25.01.2008r stawka LIBOR3M uległa obniżeniu do 2,66 %, natomiast pozwany podwyższył oprocentowanie kredytu do 3,85% (marża 1,19%;
– w dniu 25.06.2008r stawka LIBOR 3 M wynosiła 2,81 %, pozwany podwyższył oprocentowanie kredytu do 4,05% ( marża 1,24 %);
– w dniu 25.10.2008r stawka LIBOR 3 M wynosiła 2,94%, pozwany podwyższył oprocentowanie kredytu do 4,45% ( marża 1,51%).
Nadto powodowie zarzucili, że kiedy w 2009r. stawka LIBOR 3 M zaczęła spadać do poziomu 0,4 % na dzień wniesienia pozwu, pozwany nie obniżył oprocentowania – pozostawiając je na poziomie 4,45%. Zdaniem powodów takie nieuczciwe praktyki strony pozwanej
umożliwiał mu nieprecyzyjny zapis § 9 ust. 2 pkt 2 umowy kredytu, który jest niezgodny z przepisami prawa bankowego. Wocenie powodów wIw zapis zbyt ogólnie określa zasady zmiany oprocentowania, które powinny precyzyjnie określać przesłanki od których taka zmiana jest uzależniona.
Powodowie zarzucili, że zapis ten jako nieuzgodniony z nimi indywidualnie, stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 3851 kc, jest nieważny jako sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i rażąco narusza ich interesy.
Powodowie wyjaśnili, że na wysokość dochodzonej kwoty składa się niesłusznie pobrana i naliczona przez stronę pozwaną kwota odsetek w łącznej kwocie 1358,89 CHF, tj. 3917,49 zł, wskazując, że w okresie od dnia 6 listopada 2007r do dnia 6 czerwca 2009r strona pozwana pobrała od nich łącznie 5480,76 CHF tytułem odsetek od kredytu, natomiast gdyby stosowała w tym czasie stałą marżę w wysokości 0,85% w stosunku do stawki LIBOR3 łączna kwota odsetek od kredytu wyniosłaby 4121,87 CHF.
W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, kwestionując zarzut powodów o niedopuszczalności stosowania przez stronę pozwaną zmiennej stopy oprocentowania wynikającej z § 9 pkt 2 uts 2 umowy kredytowej nr MG0617300091. W uzasadnieniu wskazała, że wIw zapis o możliwości stosowania zmiennego
oprocentowania jest zgodny z przepisem art. 76 prawa bankowego, w sytuacji wskazania w umowie kredytowej okoliczności od których uzależniona jest zmiana wysokości o procentowania. Strona pozwana zaznaczyła, że w ramach treści umowy kredytowej Strony określiły warunki stosowania zmiennej stopy oprocentowania kredytu, która odbywać się miała w oparciu o zmianę stopy referencyjnej obowiązującej dla franka szwajcarskiego oraz
zmianę parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w Szwajcarii. Zdaniem strony pozwanej zmiany stopy oprocentowania kredytu odnoszą się do czynników zewnętrznych, niezależnych od stron umowy kredytowej i w tym zakresie spełniają warunki zgodności z art. 76 Praw bankowego w zw. z art. 3531 Kodeksu cywilnego. Strona pozwana
zaznaczyła, że formuła zmiennego oprocentowania kredytu została objęta konsensusem stron i powodowie zgodzili się na takie ukształtowanie zakresu swoich zobowiązań wynikającego z zawartej umowy kredytowej, nie żądając zmiany treści formuły oprocentowania, ani wyjaśnień w zakresie znaczenia zapisów zawartych w umowie kredytowej. Prócz tego strona pozwana podkreśliła, że powodowie w latach 2006 – 2008 wywiązywali się z zawartej umowy kredytowej uiszczając bez żadnych zastrzeżeń kwoty rat kredytowych uwzględniających zmianę oprocentowania, co zdaniem strony pozwanej
świadczy o tym, że akceptowali podstawy zmiany wysokości oprocentowania
kredytu.
Strona pozwana przyznała, że w oparciu o stopę LIBOR3 w dacie zawarcia umowy kredytowej nr MG0617300091 tj. w dniu 22.06.2006 r. oprocentowanie kredytu wynosiło 2,35%, stopa LIBOR3 wynosiła 1,5%, a marża 0,85%.
Prócz tego strona pozwana podniosła, że dokonywania zmian oprocentowania w drodze jednostronnej decyzji banku stanowi zabezpieczenie banku w przypadku zdarzeń wpływających negatywnie na interes banku np. niekorzystne zmiany na rynku usług finansowych.
Zdaniem strony pozwanej roszczenie powodów jest nieuzasadnione, z wagi na fakt, że spełnione przez nich świadczenia odsetkowe z tytułu korzystania z pożyczonego kapitału odpowiadają wartości pieniądza w czasie w oparciu o podstawową stopę referencyjną waluty, w której wyrażony jest kredyt.
W piśmie procesowym z dnia 29 wrzesrua 2009r. powodowie zaprzeczyli by mieli jakikolwiek wpływ na treść § 9 umowy kredytu, wbrew twierdzeniu strony pozwanej, że jej zawarcie nastąpiło w drodze konsensusu.
Podnieśli, że treść tego zapisu została im narzucona bez możliwości negocjacji, gdyż gdyby nie zaakceptowali tego zapisu strona pozwana odmówiła by im udzielenia kredytu.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
MG0617300091 z dnia 22.06.2006r. powodowie zaciągnęli u strony pozwanej
umowę kredytu mieszkaniowego w wysokości 94225,00 CHF z okresem kredytowania od 22.06.2006r. do 06.06.2036r. W § 9 umowy zapisano, że kredyt oprocentowany jest według
zmiennej stopy procentowej, której wysokość na dzień podpisania umowy wynosi 2,35% , oprocentowanie obowiązujące w dniu zawarcia umowy kredytu może ulegać zmianie w przypadku zmiany stopy referencyjnej określonej dla danej waluty; zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju, którego waluta jest walutą Kredytu;
nałożenia na bank przez przepisy prawa powszechnie obowiązującego obowiązku tworzenia/ odprowadzania/utrzymywania szczególnych rezerw, funduszy specjalnych, depozytów lub opłat wynikających z udzielenia przez Bank kredytu. Wdniu udzielenia kredytu stawka LIBOR3M dla kredytów we frankach szwajcarskich wynosiła 1,50% zatem marża banku wynosiła 0,85 % (2,35 %-1,50%=0,85%). Na skutek wniosku powodów z dnia 23.02.2007r.,
okres kredytowania został skrócony do 06.06.2026r.
Dowód: – umowa kredytu mieszkaniowego nr MG0617300091 z dnia 22.06.2006r z dnia 22.06.2006r., k. 11-19;
-pismo powodów z dnia 23.02.2007r., k. 70;
– aneks nr 1 do mowy z dnia 24.04.2007r., k. 20-21.
Powodowie zawierając umowę kredytu nie mieli wpływu na jej treść w zakresie ustalenia oprocentowania kredytu, nie mieli możliwości negocjacji umowy w tym zakresie. Oferta produktowa była sztywna. Umowa została przygotowana przez przedstawiciela strony pozwanej w centrali na uprzednio opracowanym i zatwierdzonym przez Zarząd Banku wzorcu bez udziału powodów. Wzór umowy był jednolity dla kredytów hipotecznych
zabezpieczonych na nieruchomości. Przed podpisaniem umowy powodowie zostali zapewnienie przez pracownika banku, że strona pozwana nie może w
sposób dobrowolny zmieniać oprocentowania kredytu.
Dowód: – zeznania świadka , k. 195-1 96;
– zeznania świadka , k. 196-199;
– zeznania świadka , k. 213-216;
-przesłuchanie stron – powódka, k. 216-218.
W dniu 25.09.2007r strona pozwana podwyższyła oprocentowanie kredytu do 3,75%, którą to zmianę bank tłumaczył podwyższeniem stopy referencyjnej dla CHF (marża 1%).Wdniu 25.01.2008r pozwany podwyższył oprocentowanie kredytu do 3,85% (marża 1,19% ). Następnie w dniu 25.06.2008r strona pozwana podwyższył oprocentowanie kredytu do 4,05%
( marża 1,24 %) oraz w dniu 25.10.2008r strona pozwana dokonała kolejnej podwyżki oprocentowania kredytu do 4,45% ( marża 1,51%).
Miesięczna rata spłaty kredytu wynosiła 374,75 CHF.
Dowód: -pismo strony pozwanej z dnia 05.1 0.2007r., k. 23;
– harmonogram spłat, k. 24;
– -pismo strony pozwanej z dnia 12.02.2008r., k. 25;
– harmonogram spłat, k. 26;
-pismo strony pozwanej z dnia 01.07.2008r., k. 27;
– harmonogram spłat, k. 28;
-pismo strony pozwanej z dnia 05.11.2008r., k. 29;
– harmonogram spłat, k. 30,30,32,33;
– tabela z wyliczeniem rat odsetek i kapitału, k. 80.
W dniu 25.09.2007r stawka LIBOR 3 M wynosiła 2,75.%, następnie w dniu 25.01.2008r stawka LIBOR 3M wynosiła 2,66 %, zaś w dniu 25.06.2008r stawka LIBOR 3 M wynosiła 2,81 % oraz w dniu 25.10.2008r stawka LIBOR 3 M wynosiła 2,94%.
Dowód: wykaz stawek LIBOR 3M w latach 2006-2008, k. 85-86.
Powodowie kilkukrotnie zwracali się do strony pozwanej z reklamacją
dotyczącą wysokości oprocentowania kredytu i zmiany zasad oprocentowania. Reklamacje powodów nie zostały uwzględnione przez stronę pozwaną, która argumentowała podwyższenie stawek oprocentowania kredytu, światową sytuacją ekonomiczną, koniecznością pozyskiwania przez bank walut i kosztami tego pozyskiwania oraz wskazując, że zasady naliczania oraz aktualizacji oprocentowania są poufne i stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa. W dniu 30.03.2009r. strona pozwana zaproponowała powodom zmianę oprocentowania na 4,44% w oparciu o stawkę referencyjną LIBOR 3M i marżę banku tj. 3,75 %. Powodowie nie zaakceptowali oferty w tym kształcie.
Dowód: – pismo powodów z dnia 30.03.2009r. wraz z
potwierdzeniem nadania, k. 34;
– pismo powodów z dnia 12.04.2009r. wraz z potwierdzeniem nadania, k. 35-36;
– pismo powodów z dnia 19.05.2009r. wraz z potwierdzeniem nadania, k. 37-38;
– pismo strony pozwanej z dnia 25.02.2009r., k. 39-41;
– pismo strony pozwanej z dnia 30.03.2009r., k. 42-43;
-pismo strony pozwanej z dnia 06.04.2009r., k. 44;
– pismo strony pozwanej z dnia 08.05.2009r., k. 45-47;
– pismo strony pozwanej z dnia 12.06.2009r., k. 48-49;
Na podstawie zapisów jakie znajdują się w § 9 umowy kredytu z dnia 22.06.2006r. nie można w sposób jednoznaczny zweryfikować wszystkich parametrów, które miały wpływ na zmianę procentowania. Strona pozwana pozostawiła w swojej dyspozycji dużą swobodę w
kształtowaniu wysokości oprocentowania kredytu mieszkaniowego nr MG0617300091 – oprocentowanie kredytu było zmieniane w oparciu o stopę procentową ustaloną decyzją Zarządu Banku. Powodowie nie mieli możliwości zweryfikowania czy dana zmiana procentowania kredytu była uzasadniona czy nie.
Dowód: opinia biegłego sądowego wraz z ustną opinia
uzupełniającą, k. 143-147, k 243-246.
Sąd rozważył, co następuje:
Powództwo w całości zasługuje na uwzględnienie.
Bezspornym w sprawie była okoliczność, iż strony łączyła umowa kredytu mieszkaniowego zawarta w dniu 22.06.2006r., w której w § 9 zapisano, że kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, której wysokość na dzień podpisania umowy wynosi 2,35% , oprocentowanie obowiązujące w dniu zawarcia umowy kredytu może ulegać zmianie w
przypadku zmiany stopy referencyjnej określonej dla danej waluty; zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju, którego waluta jest walutą Kredytu; nałożenia na bank przez przepisy prawa powszechnie obowiązującego obowiązku tworzenia/
odprowadzania/utrzymywania szczególnych rezerw, funduszy specjalnych, depozytów lub opłat wynikających z udzielenia przez Bank kredytu.
W dniu udzielenia kredytu stawka LIBOR 3M dla kredytów we frankach szwajcarskich wynosiła 1,50% zatem marża banku wynosiła 0,85
% (2,35 %-1,50%=0,85%).
Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia była okoliczność czy możliwość zmiany oprocentowania kredytu w sposób określony w umowie nr MG0617300091 z dnia 22.06.2006r. oparta została o zapis w wiążącej strony umowie, mający charakter niedozwolonego postanowienia umownego.
Jak wynika z poczynionych przez Sąd ustaleń powodowie przy zawieraniu umowy kredytu nie mieli wpływu na treść umowy w zakresie ustalenia oprocentowania kredytu, nie mieli również możliwości~ umowy w tym zakresie. Oferta produktowa banku- jak zeznała _
była sztywna. Wzorzec umowy został przygotowany w centrali bez udziału powodów. Wzór umowy o kredyt hipoteczny zabezpieczony na nieruchomości był dla wszystkich klientów taki sam co do głównych postanowień, różniły się one jedynie kwotą kredytu, okresem kredytowania oraz warunkami ubezpieczenia.
Podpisując w/w umowę kredytu powodowie musieli zaakceptować warunki kredytu zaproponowane przez stronę pozwaną, gdyż w przeciwnym razie bank odmówiłby im udzielenia kredytu.
Na podstawie przedstawionych przez strony dowodów ustalono że, w
okresie obowiązywania umowy bank kilkukrotnie podwyższył oprocentowanie kredytu. W dniu 25.09.2007r strona pozwana podwyższyła oprocentowanie kredytu do 3,75%, (marża 1%), w dniu 25.01.2008r – do 3,85% (marża 1,19% ), w dniu 25.06.2008r – 4,05% ( marża 1,24 %), natomiast w dniu 25.10.2008r do 4,45% ( marża 1,51%). Podwyższenie stopy
oprocentowania pozwany bank tłumaczył podwyższeniem stopy referencyjnej
dla waluty kredytu, światową sytuacją ekonomiczną, koniecznością pozyskiwania przez bank walut i kosztami tego pozyskiwania, jednocześnie w odpowiedzi na pisemne prośby pozwanych o wskazanie przyczyn podwyżek i algorytmu na podstawie którego zostały wyliczone wskazał, że zasady naliczania oraz aktualizacji oprocentowania są poufne 1 stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
W przekonaniu Sądu, postanowienia umowy, na które powołują się powodowie a w szczególności zapis § 9 umowy nr MG0617300091 z dnia 22.06.2006r., stanowią niedozwolone postanowienia umowne, o których mowa wart. 3851§ 1 kc.
Zgodnie z art. 3851§ 1 kc za niedozwolone postanowienia umowne uważa się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W konsekwencji postanowienia takie nie wiążą konsumenta.
Za nie uzgodnione indywidualnie postanowienia umowy, uważa się, zgodnie z treścią art. 3851§ 3 kc, te postanowienia na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
W pierwszej kolejności podnieść należy, że zarówno swoboda umów, jak i autonomia woli, realizowana może być jedynie pod kontrolą prawa. Sąd może dokonywać oceny zawartych umów, co do ich zgodności z prawem, a ocena taka może zostać dokonana miedzy innymi . w toczącym się między przedsiębiorcą, a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki
prawne określonego postanowienia zawartej umowy.
Klauzula generalna wyrażona wart. 3851§ 1 kc zawiera dwa kryteria oceny postanowienia umowy jako niedozwolonego: dobre obyczaje i interesy konsumenta. „Dobre obyczaje” są w zasadzie równoważnikiem „zasad współżycia społecznego”, jako że zgodnie z utrwaloną judykaturą do zasad tych zalicza się tylko pozaprawne reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Interesy konsumenta
rozumieć należy szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, jednakże zawsze należy mieć na względzie, iż naruszenia te kwalifikowane mają być jako „rażące”. Podzielić należy pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 13.07.2005 r., w sprawie I CK 832/04 (BiuI. SN 2005/11/13), że w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. „rażące naruszenie interesów konsumenta”
oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.
Obie, wskazane w tym przepisie, formuły prawne służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta.
Zważyć ponadto należy, iż oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny (art. 3852 kc). Ocena, czy postanowienia zawartej umowy rażąco naruszają interesy konsumenta, powinna być dokonywana zawsze in
concreto, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danego przypadku.
Powodowie zarzucając abuzywność zapisom kształtującym stosunek prawny między stronami, a w szczególności § 9 umowy, podnosili, że zapis ten jest nieważny jako nieuzgodniony z nimi indywidualnie, sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i rażąco naruszający ich interesy.
Zgodnie z treścią art. 3853 pkt 8 i 9 kc, w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy, uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie. Zauważyć jednak należy, że wymienione w tym przepisie klauzule umowne, nie są jako takie zabronione w obrocie, a jedynie mogą zostać uznane za niedozwolone
wobec konsumentów tylko wówczas, gdy zostały wypełnione pozostałe przesłanki odnoszące się do klauzul niedozwolonych, wymienione wart. 3851 § 1 k.c., a więc jeżeli klauzule umowne nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem i kształtują jego prawa oraz obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
W ocenie Sądu istnieją podstawy by przyjąć, iż zapis § 9 umowy kredytu z dnia 22.06.2006r., przyzwalający stronie pozwanej na zmianę oprocentowania kredytu w oparciu o stopę procentową ustaloną decyzją Zarządu Banku, w sposób rażący narusza interesy powodów. Należy mieć bowiem na uwadze, iż powodowie nie tylko nie mieli wpływu na treść tego
zapisu, nie mogli go również negocjować, ale również w okresie trwania
umowy nie mają możliwości zweryfikowania czy dana zmiana procentowania
kredytu jest uzasadniona czy nie. A co za tym idzie, rażącym naruszeniem interesów powodów jest fakt, iż nie byli oni w stanie przewidzieć choćby hipotetycznego kosztów
zaciągniętego kredytu, gdyż jego oprocentowanie uzależnione było od jednostronnej decyzji Zarządu Banku o zmianie stóp oprocentowania, dokonywanej w oparciu o niejasne dla nich kryteria.
Sąd dał wiarę, spójnym zeznaniom świadków i powódki w tym zakresie, że postanowienie § 9 umowy nie zostało z powodami uzgodnione indywidualnie i powodowie nie mieli wpływu na treść umowy.
Sąd nie tracił również z pola widzenia treści zeznań która z ramienia banku załatwiała wszelkie formalności związane z zawarciem umowy kredytowej przez powodów, która zapewniała ich, że bank nie może w sposób dowolny zmieniać oprocentowania kredytu. Co bez wątpienia miała również wpływ na decyzję powodów o podpisaniu umowy w
takiej treści.
Świadek ten przyznała, że sformułowanie zawarte w umowie w § 9 jest nie precyzyjne i bardzo ogólne, zupełnie nie zrozumiałe dla klientów, ona sama przedstawiła powodom własną interpretację tego zapisu opierając się przy tym na informacjach jakie przedstawiano jej na szkoleniach organizowanych przez bank.
W tym miejscu należy podnieść, że strona pozwana jako przedsiębiorca wykorzystała tym samym swoją dominującą pozycję w stosunku do konsumenta.
Za bezzasadne uznać zatem należało, twierdzenia strony pozwanej, że umowa kredytowa została objęta konsensusem stron, a powodowie zgodzili się na takie ukształtowanie zakresu swoich zobowiązań kredytowych, ponadto nie żądali zmiany treści formuły oprocentowania, a w latach 2006 – 2008 wywiązywali się z zawartej umowy kredytowej uiszczając bez żadnych
zastrzeżeń kwoty kolejnych rat kredytowych uwzględniających zmianę oprocentowania. Co zdaniem strony pozwanej świadczy o tym, że akceptowali oni podstawy zmiany wysokości oprocentowania kredytu.
W ocenie Sądu, oczywistym jest fakt, iż powodowie do zawarcia umowy kredytowej o treści ustalonej jednostronnie przez stronę pozwaną – bank, niejako zostali zmuszeni, aby uniknąć negatywnych dla nich skutków – np. nie zawarcia w ogóle umowy kupna lokalu mieszkalnego, byli zobowiązani zaakceptować treść umowy, mimo wątpliwości odnośnie zapisów dotyczących zmiany oprocentowania opierając się przy tym na zapewnieniach pracownika
reprezentującego bank o czym była mowa wcześniej.
Ponadto wbrew twierdzeniom strony pozwanej powodowie od początku mieli zastrzeżenia co do sposobu i częstotliwości zmian oprocentowania kredytu o czym świadczą pisemne reklamacje oraz wnioski o wyjaśnienie składane przez powodów w tym okresie. Na które to bank odpowiadał w sposób ogólny i lakoniczny co ostatecznie skłoniło powodów do
wystąpienia na drogę postępowania sądowego.
W tym miejscu należy wskazać, że treść pisma strony pozwanej z dnia 08.05.2009r (k: 45-47) w całości potwierdza stanowisko powodów, które od początku było konsekwentne i niezmienne, jednocześnie przecząc twierdzeniom strony pozwanej w szczególności, że podpisanie umowy było wynikiem konsensusu stron. Treść powyższego pisma ma również istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i uznania zapisów § 9 umowy za klauzule abuzywne – albowiem potwierdza, ono że oprocentowanie kredytu powodów nie było uzależnione od ogólnie przyjętych parametrów ale od indywidualnej decyzji zarządu banku.
Zgodnie z dyspozycją art. 69 ustawy Prawo Bankowe z dnia 29.08.1997r (Dz.U 2002 nr. 72 poz 665 z późno zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie, kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach
określonych w umowie , zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie o określać szczególności:
1) strony umowy
2) kwotę i walutę kredytu
3) cel, na który kredyt został udzielony
4) zasady i termin spłaty kredytu
5) wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu
7) zakres uprawnień banku związanych z kontrola wykorzystania i spłaty kredytu
8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych
9) wysokość prowizji jeżeli umowa ją przewiduje
10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
Jednocześnie w myśl art. 76 ustawy Prawo Bankowe cyt. wyżej zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu z tym, że w razie stosowania stopy zmiennej należy :
1) określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy procentowej kredytu
2) powiadomić w sposób określony w umowie kredytobiorcę oraz poręczycieli o każdej zmianie stopy oprocentowania kredytu.
Skuteczność dokonanej zmiany oprocentowania kredytu uzależniona jest od określenia konkretnych okoliczności uzasadniających tę zmianę – podobne stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5.04.2002r II CKN 933/99 Wprawdzie przepisy nie mówią wprost o stopniu szczegółowości określania warunków zmiany stopy procentowej kredytu to jednak winna ona być na tyle szczegółowa aby dawała możliwość konsumentowi obliczenia
różnicy a w dalszej kolejności oceny celowości i opłacalności zaciągniętego kredytu.
W przedmiotowej sprawie konsument nie miał takiej możliwości, wszelkie
zmiany oprocentowania dokonywano na podstawie decyzji zarządu Banku o
czym konsument dowiadywał się po fakcie, a w zawiadomieniu nie
informowano go który z parametrów określonych w § 9 umowy uległ zmianie
i w jakim zakresie.
Potwierdził to również w swojej opinii biegły z zakresu bankowości przyznając, że ( k; 245) zwykły klient banku nie jest w stanie ustalić czy zmiana oprocentowania jest uzasadniona 1 dokonać wyliczenia ekonomicznego, może to zrobić tylko specjalista pod warunkiem, że ma
dostęp do wszystkich danych i parametrów mających wpływ na wysokość oprocentowania oraz którymi kierował się zarząd banku podejmując w tym zakresie decyzję.
Dokonując dalszej analizy zapisów umowy łączącej strony nie sposób pominąć faktu, że nie tylko parametry mające istotny wpływ na wysokość oprocentowania są ujęte bardzo ogólnie to jeszcze barak jest zakresu maksymalnego ( górnej granicy) wzrostu oprocentowania w trakcie trwania umowy co dodatkowo uniemożliwia konsumentowi dokonania oceny opłacalności kredytu oraz nawet w przybliżonym zakresie ostatecznych
kosztów jego udzielenia.
Celem umowy kredytu bankowego jest postawienie środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy a czyniąc to bank w zamian za określony w umowie zysk z tytułu oprocentowania i prowizji zgadza się również na ponoszenie określonego ryzyka. Brak jasnych i zrozumiałych dla konsumenta reguł i zasad zmiany oprocentowania, daje w ocenie Sądu zbyt dużą swobodę bankowi do zmian wysokości oprocentowania a tym samym
przenoszenie większego ryzyka z tytułu udzielonego kredytu na konsumenta, co pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami.
Strona pozwana w trakcie toczącego się postępowania me przedstawiła żadnego dowodu na poparcie swoich twierdzeń co do indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych umowy kredytowej z powodami jak również zasadności dokonywanych w trakcie trwania umowy podwyżek oprocentowania pomimo ciążącego na niej ciężaru w myśl art. 6
kc.
Potwierdzeniem takim nie może być ogólny wniosek opinii biegłego z dnia 7 marca 201Or albowiem jak ostatecznie przyznał biegły na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2011r wypowiadał się on co do ogólnych zasad zmian oprocentowania i zmian na rynku międzybankowym jakie w tym okresie miały miejsce, nie zostały mu natomiast przedstawione żadne dane szczegółowe (źródłowe), które pozwoliłyby ustalić mu czy w tym konkretnym przypadku podwyżka była uzasadniona co do zasady jak i co do wysokości.
A co za tym idzie zasadnym było uznanie zapisu § 9 ustęp 2 podpunkt 2 umowy za nieważny w myśl art. 58 par. 2kc w zw. z art. 3531 kc i art. 3581 kc czemu dano wyraz w pkt. II wyroku.
W konsekwencji czego pobrane przez stronę pozwaną wyższe oprocentowanie w okresie od października 2007r do czerwca 2009r wywołało po stronie powodów wymierną szkodę będącą następstwem nienależytego wykonania umowy. Wysokość szkody została ustalona na
kwotę 3917,49 zł i stanowi ona różnicę pomiędzy oprocentowaniem wyliczonym na podstawie stawki LIBOR 3M i stałej prowizji a oprocentowaniem stosowanym w tym okresie przez stronę pozwaną.
Mając powyższe okoliczności na uwadze powództwo i w tym zakresie należało uwzględnić w całości wraz odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu czemu dano wyraz w pkt. I wyroku.
Roszczenie odsetkowe może być dochodzone wraz z roszczeniem głównym lub też jako roszczenie odrębne. Decyzja w tym zakresie należy do wierzyciela podobnie jak okres za jaki są dochodzone, choć w tym ostatni, zakresie podlegają one kontroli sądowej. Powodowie dochodzili odsetek nie od dnia powstania szkody ale od dnia wytoczenia powództwa ograniczenie to nie jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami w tym zakresie stąd też
zasługiwało ono na uwzględnienie w całości.
Powodowi domagali się również ustalenia że oprocentowanie umowy kredytu jest zmienne i wynosi sumę stawki LIBOR dla depozytów 3 miesięcznych we frankach szwajcarskich i stałej marży na poziomie 0,85%.
W przypadku ustalenia przez Sąd nieważności części postanowień umownych zawartych pomiędzy stronami, pozostałe postanowienia nadal obowiązują strony, natomiast w miejsce zakwestionowanych stosuje się ogólnie obowiązujące normy regulującego tego rodzaju stosunki prawne. W przypadku umów kredytowych jest to o tyle utrudnione, że warunki procentowania kredytów, wysokość marży i opłat jest indywidualną oferta każdego z banków. To jednak zasady obliczania oprocentowania są tożsame dla całego rynku w Polsce. Jak us o zeznania świadków będących pracownikami strony pozwanej w niedługim czasie po zawarciu umowy w pozwanymi dokonano zmian w sposobie określania warunków (okoliczności)
– zmiany oprocentowania kredytów mieszkaniowych prawdopodobnie miało
na to wpływ szereg czynników między innymi interwencja ze strony
Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego, oraz orzecznictwo Sądu
Najwyższego.
W efekcie czego strona pozwana w nowych umowach stosowała powszechnie przyjęty w tego rodzaju umowach wskaźnik jakim jest stawka LIBOR dla depozytów 3 miesięcznych we frankach szwajcarskich. Uwadze Sądu nie umknął również fakt, że strona pozwana w trakcie trwania umowy kredytowej proponowała powodom aneksowanie umowy w tym zakresie
jednocześnie jednak proponując marżę na poziomie zbliżonym do obowiązującego w tym czasie powodów oprocentowania kredytu ( obliczanego wg dotychczasowych wskażników 3,75%) przy podpisaniu umowy łączne oprocentowanie kredytu wynosiło 2,35%. Propozycję strony pozwanej powodowie uznali za niekorzystną dla siebie i odmówili podpisania aneksu
do umowy w kształcie proponowanym przez bank Zmiana ta w ocenie powodów doprowadziłaby do dalszego wzrostu oprocentowania albowiem przy tak wysokim wskażniku marży, każda nawet niewielka zmiana stawki LIBOR skutkowałaby podwyższeniem oprocentowania przez bank.
W chwili podpisania umowy kredytowej wysokość oprocentowania ustalono na poziomie 2.35%. Dane o stawkach LIBORdla depozytów trzymiesięcznych we frankach szwajcarskich są ogólnie dostępne i na dzień podpisania umowy wynosiła ona 1,50% , co pozwala łatwo wyliczyć wysokość marży jaką naliczył sobie bank (0.85%).
Stąd też zasadnym w ocenie Sądu było ustalenie obecnie wysokości oprocentowania zmiennego kredytu przy zastosowaniu aktualnie obowiązujących zasad obliczania wysokości oprocentowania ( LIBOR 3M + stała marża), ale przy uwzględnieniu wskażników obowiązujących w chwili podpisywania umowy tj. zmienna stawka LIBOR 3M i stała marża na
poziomie 0,85%, co jak wskazano wcześniej odpowiada wysokości marży zastosowanej przez stronę pozwaną przy podpisaniu umowy.
Tak ustalone oprocentowanie zmienne kredytu jest zdaniem sądu zrozumiałe dla obu stron umowy i rozkłada ryzyko z nim związane na oba podmioty, ograniczając tym samym zbytnią swobodę banku w ustalaniu wysokości oprocentowania a w dalszej kolejności przerzucania ryzyka kredytowego na konsumenta.
Reasumując powyższe rozważania powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie czemu dano wyraz w sentencji.
Orzeczenie o kosztach postępowania znajduje odzwierciedlenie wart. 98 k.p.c i par. 2 w zw z par. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) przy czym co do kosztów zastępstwa prawnego sąd w całości uwzględnił wniosek pełnomocnika powodów o zasadzenie wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości
czterokrotności stawki minimalnej albowiem pełnomocnik swoim działaniem znacząco przyczynił się do wyjaśnienia okoliczności spornych pomiędzy stronami a jego nakład pracy usprawiedliwia tak obliczoną wysokość wynagrodzenia.
