Komisja Nadzoru Finansowego odmawia przedsiębiorcom informacji
EKSPERT WYJAŚNIA
Mariusz Korpalski, radca
Można podawać wiele przykładów działań Komisji Nadzoru Finansowego zgodnych z interesem nadzorowanych banków i jednocześnie sprzecznych z interesem ich klientów. Ostatnio KNF kolejny raz weszła w buty adwokata banków i odmawia ich klientom dostępu do odpisów zezwoleń na utworzenie banku.
Komisja Nadzoru Finansowego działa na rzecz banków, mimo że ich klienci są z nimi w sporze (sądowym lub jeszcze pozasądowym). Proceder wydaje się tym bardziej niebezpieczny, że przedsiębiorcy wskazują treść odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego, którym legitymuje się bank, a w którym nie umieszczono w zakresie działalności przedsiębiorstwa banku typów spornych w relacji bank – klient transakcji. Chodzi o brak pozycji PKD 2004 65.23.Z. Obejmuje ona „pośrednictwo finansowe pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane”. Oficjalne wyjaśnienia dla PKD do tej pozycji precyzują, że zawiera się w niej m.in. „(…) wystawianie swapów (…), opcji oraz zawieranie transakcji zabezpieczających z wykorzystaniem papierów wartościowych oraz instrumentów pochodnych”.
Brak w zakresie działalności tego rodzaju działań dotyczy przynajmniej trzech banków, które zawierały umowy opcyjne lub swapowe w latach 2008 – 2009. Zresztą każdy może to sprawdzić, ponieważ chodzi o dane ujawniane w odpisach KRS, a banki, które mają ten problem, należą do piętnastki największych w Polsce.
Jeżeli więc bank zawierał z klientami umowy opcyjne lub swapowe i nie miał w KRS wpisanej pozycji 65.23.Z, to działał nieprawidłowo. Oczywiście nie oznacza to jeszcze nieważności umów, niemniej wywołuje wątpliwości, czy w pozostałej dokumentacji bankowej panuje porządek, czy też nie… A występują dwie odmiany tej nieprawidłowej sytuacji: albo bank po prostu nie miał umów opcyjnych i swapowych w KRS, albo miał, lecz sklasyfikowane nieprawidłowo, pod pozycją PKD 2004 65.12.A. Pozycja 65.12.A zawiera bowiem tylko „działalność bankową pozostałą (dotyczy wyłącznie pośrednictwa pieniężnego i kredytowego prowadzonego przez banki inne niż bank centralny)”.
Całkowity brak w KRS wzmianki o opcjach lub swapach wskazuje pośrednio, że zezwolenie na działalność bankową opcji lub swapów nie obejmowało. Również nieprawidłowe zaklasyfikowanie transakcji opcyjnych i swapowych pozwala przypuszczać, że stosownego zezwolenia nie było. Organ nadzoru mógł wydać zezwolenie dotyczące działalności objętej ogólnie pozycją 65.12.A i nie wspomnieć o opcjach lub swapach.
Warto przy tej okazji przypomnieć, że instytucja dostępu do informacji publicznej ma służyć wyjaśnianiu sytuacji m.in. takich jak przedstawiona. Co więcej, przepisy o dostępie do informacji publicznej nie uzależniają pozytywnego załatwienia sprawy od istnienia interesu prawnego pytającego. Tymczasem KNF odmawia dostępu do informacji publicznej osobom, które mają interes prawny w uzyskaniu informacji, ponieważ prowadzą spór z bankiem – adresatem decyzji o zezwoleniu, a odpis z KRS wskazuje na nieprawidłowości w dokumentacji statutowej banku. KNF zasłania się wprawdzie ujęciem w zezwoleniu „informacji prawnie chronionych”, niemniej jedyne, które można by tu było mieć na myśli, to „tajemnica przedsiębiorcy” (art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Niezależnie jednak od tego, czy „informacje prawnie chronione” zawarte w zezwoleniu na działalność bankową to „tajemnica przedsiębiorcy” – banku, czy inny rodzaj informacji chronionych, niedorzeczność takiego tłumaczenia widać już na pierwszy rzut oka. Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym nakazuje bowiem bankowi zgłaszać zmianę przedmiotu działalności w ciągu 7 dni od zmiany statutu (art. 22 w zw. z art. 40 pkt 1, art. 47 w zw. z art. 3 u.o KRS i art. 316 kodeksu spółek handlowych). Informacja, którą bank jest zobowiązany ujawnić, nie może być prawnie chroniona.
I choć to prawda, że informacji o zezwoleniach nie ujawnia się w KRS, to jednak z tego bynajmniej nie wynika, że przedsiębiorca wykorzystujący tę sytuację i zawierający ze swymi kontrahentami umowę, do zawarcia której jest wymagane zezwolenie, którego nie uzyskał, jest chroniony przez prawo. To kontrahent takiego nieuczciwego przedsiębiorcy jest przez przepisy chroniony. To on jest bowiem narażony na sankcję nieważności w przypadku zawarcia umowy z przedsiębiorcą prowadzącym działalność bez zezwolenia lub z jego przekroczeniem (o nieważności umów ubezpieczeniowych zawieranych przez osobę niemającą stosownego zezwolenia na działalność ubezpieczeniową orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 26 listopada 2002 r., V CKN 1445/00, OSNC 2004/3/47).
Zresztą przepisy o dostępie do informacji publicznej nie są jedyną podstawą wystąpienia do organu nadzoru o odpis decyzji o zezwoleniu na działalność banku. Również z art. 217 kodeksu postępowania administracyjnego wynika takie uprawnienie. Uregulowane tam wydawanie zaświadczeń przez organ administracji dotyczy każdego, kto ma interes prawny. Klient banku (inaczej niż w przypadku wniosku o udostępnienie informacji publicznej) powinien więc we wniosku o wydanie zaświadczenia podać interes prawny. Nie ma jednak przeszkód, by w takich wypadkach wymienić pozostawanie w sporze z bankiem i nieprawidłowości w odpisie z KRS. Okazuje się jednak, że i w tym trybie KNF informacji nie udziela i odsyła do treści wpisów w rejestrze sądowym. Klientom banków nie pozostaje więc nic innego niż po wyczerpaniu trybu administracyjnego wystąpić ze skargą do sądu administracyjnego na orzeczenie KNF odmawiające wydania odpisu zezwolenia na działalność banku.
(DNJ)
Podstawa prawna
Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198 ze zm.).
Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.).
Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 1
